1.GENEL DURUM
Veliköy (Merya), Savsat Ilçesinin Kuzeyindedir. Dogusunda Meseli, batisinda Cevizli, kuzeyinde Pinarli ve Yoncali, güneyinde Ciritdüzü ve Köprülü köyleri bulunmaktadir. Eski bir bucak merkezidir.
Veliköy Bucak Merkezi Savsat’a 18 km’lik asfalt yolla baglanmistir. Rakami 1370 m dir. Ladin, Köknar, Sançom ve çesitli genis yaprakli ormanli tepelerle çevrili harika bir yerlesim yeridir. Güneye açilan vadi dogrultusunda Sahara ve Yalnizçam yaylalari seyretmek doyumsuz zevk verir.
Köyü çevreleyen güzel görüntüsü ormani; köy halki, bir kültür ve doga mirasi olarak ve gözü gibi bakmaktadir. Veliköy deresi ise köye bir güzellik katmaktadir.
NÜFUS HAREKETLERI
Veliköy yaklasik 350 yil önce 4 haneli bir köy olarak kurulmustur.Köy halki Ahaska, Ardahan, Batum, G öle ve Maçahel’den gelen ailelerden olusmustur. Eski bir bucak merkezi olmasina ragmen, Savsat köylerinde görülen, büyük kentlere göç olayi Veliköy’de de görülmektedir.1960 yillarin basinda ilkokul ögrenci sayisi, 200 civarinda iken, bugün, ilkögretimdeki ögrenci satisi 10’lu rakam’lara inmistir.2000’den fazla kayitli nüfustan köyde kalan 300 civarinda insan oturmaktadir. Yaz aylarinda köye geçici olarak gelen insanlar, köyü senlendirmektedir.Özellikle 1970’li yillarda çesitli nedenlerle köyden ayrilan insanlarin birçogu, son yillarda köyde ev yaparak köyü bir tatil beldesi hatina getirmektedir. Bu nedenle yaz aylarinda köyün nüfusu 2000’e yaklasmaktadir. Buda nine ve dedelerin yüzleri güldürmektedir.
KÖYDEN YETISENLER
Veliköy ilkokulundan mezun olduktan sonra çok sayida ögrenci, ögretmen okullarinda, ortaokul, lise, meslek lisesi, yüksek okul ve üniversiteyi bitirerek meslek sahibi olmustur.
Köyden yetisen bazi isimler:
Akademisyen: Prof.Dr. Rahim Ocak (Atatürk Üniversitesi), Vahip Ocak (Van Yüzünci Yil Üniversitesi Okutman)
Maliye:Nurettin (Maliye Bakanligi M Hasabat Genel Müdürü Müstesar Yardimcisi)
Arastirmaci Yazar : Fevzi TORUN
Siyaset: Orhan Ocak ( DSP Bursa eski Milletvekili)
Hukuk: Fahrettin Ugur, Ugur Ocak (Hakim), Süreyya Bilir, Alim Ugur (Savci), Yalçin Aksakal, Sema Turan, Nerman Ugur, Arzu Altun, Talat Ocak (Avukat)
Idareci: Muhittin ALIZ (Mülkiye Basmüfettisi)
Saglik: Dr. Oguzhan Çimen, Dr.Feruk Aksakal, Dr. Kadir Ocak, Alper Ocak, Dr. Fuat T….Dr. Askin Dede
Tefik A (Orman), Turgut Aksakal (Insaat), Kemal Küçük (Elektirik Elektronik), Yilmaz Altun ( ), Cahit Yalduz (Insaat), Kültigin Osman Biber (Makine), Ümit Bahçe (Gida), Ugur Uygur (Elektirik), Sevda Ocak (Çevre), Fatih Ugur (Ziraat)
Emniyet: Imdat Kayabasi, Ilhan Turan (Em. Sb. Md.), çok sayida polis memuru
Egitim: 250’nin üzerinde ögretmen oldugundan listemizde yer veremedik. Ancak iki arkadasimiz Remzi ve Cengiz Aksakal’i ananak, ögretmenlerimize saygilarimizi sunuyoruz.
Bankaci: Cengiz Biber (Is Bankasi E. Md), Tanju Kaya (Denizbank Gn. Md. Yrd.)
Asker: Hüsamettin Dede (Emekli Albay), Selim Ocak (Ast. Sb.) deniz ast. subay zafer turan
Sair: Gülpasa Dursun, Asik Degirmeni’ni )
TARIM VE HAYVANCILIK
Her köyde oldugu gibi önceki yillarda, Veliköylerin geçim kaynagi tarim ve hayvancilikti.
Tarim yaparak; ekmek, biçmek, meyve yetistirmek ve hayvan beslemek her ailenin zorunlu ugrasisi ve yasamanin kosuluydu. Dededen gelen tarim ve hayvancilik, yüzyillar boyu gelistirilmemis, toprak ve hayvan, islah edilmemisti.Bazi yillarda ekilen tohum miktari kadar ürün kaldirilabilmis, birçok aile kislik ihtiyacinin yarisini Ardahan’dan getirmek mecburiyetinde kalmistir.
Çünkü, baslica tüketim gidalari arpa, Bugday, Misir, Patates ve Fasulye idi.
Egitimdeki seferberlik ve göç olayi verimsiz tarim ve hayvanciligi bitirdi denebilir. Köydeki tarlalarin yüzdedoksanbesi çayirlara terk edildi. 215 haneli köyden ancak 2 ailenin köyün yaylasina (Tasli yayla) çiktigini görüyoruz. Artik eski pancarcilarda kalmadi.
Günümüzde sevindirici olay hayvan besleyen ailelerin artik yerli hayvan irkinin tamamen terk etmis olmasi, bunun yerine yer simental hayvan beslenmesidir.
Veliköy’ün dogal güzelligi ve Tasli yayladan getirilen soguk ve kireçsiz su köyün cazibesini iyice artmistir (Içme suyu köy halkin katkisiyla 14 km. den getirilmistir.)
CAMILER
Veliköy’de ilk cami 1879 yilinda ahsap olarak yapilmistir. Iç süslenmesi Türk kilim desenlerinden olmustur. Ahsap minaresi çürüdügünden sökülmüs olup cami ibadete kapalidir. Ikinci cami Bucak Merkezinde, Toprak Iskan Genel Müdürlügü ve köy kalkinin katkilariyla betonarme olarak 1986 yilinda yapilmistir. Alim Yigit’in katkisiyla minaresi tamamlanmistir; minare ve hutbe bölünmüs ve ara giris kapisi ceviz ayricaligi ile bir eseri olarak süslenmistir. Bunlar bir sanat eseridir.
ZIYARET YERLERI
Veliköy’ünde tek ziyaret yeri olarak Ziyaret Mahallesinde Veysel Karaniye ait olduguna inanilan Sakal, sank ve havlu bulunan bir ev mevcuttur.1980’li yilarda sank ve sakal alinarak Istanbul Müzesine götürülmüstür. Simdi eski önemini kaybetmistir.
TARIM VE HAYVANCILIK
Her köyde oldugu gibi önceki yillarda, Veliköylerin geçim kaynagi tarim ve hayvancilikti.
Tarim yaparak; ekmek, biçmek, meyve yetistirmek ve hayvan beslemek her ailenin zorunlu ugrasisi ve yasamanin kosuluydu. Dededen gelen tarim ve hayvancilik, yüzyillar boyu gelistirilmemis, toprak ve hayvan, islah edilmemisti.Bazi yillarda ekilen tohum miktari kadar ürün kaldirilabilmis, birçok aile kislik ihtiyacinin yarisini Ardahan’dan getirmek mecburiyetinde kalmistir.
Çünkü, baslica tüketim gidalari arpa, Bugday, Misir, Patates ve Fasulye idi.
Egitimdeki seferberlik ve göç olayi verimsiz tarim ve hayvanciligi bitirdi denebilir. Köydeki tarlalarin yüzdedoksanbesi çayirlara terk edildi. 215 haneli köyden ancak 2 ailenin köyün yaylasina (Tasli yayla) çiktigini görüyoruz. Artik eski pancarcilarda kalmadi.
Günümüzde sevindirici olay hayvan besleyen ailelerin artik yerli hayvan irkinin tamamen terk etmis olmasi, bunun yerine yer simental hayvan beslenmesidir.
Veliköy’ün dogal güzelligi ve Tasli yayladan getirilen soguk ve kireçsiz su köyün cazibesini iyice artmistir (Içme suyu köy halkin katkisiyla 14 km. den getirilmistir.)
MAHALLE VE MEVKI ADLARI
Yöremizdeki köylerde oldugu gibi, mahalle adlari ve mevki adlari genellikle Gürcüce’dir. (Ancak bu adlarin kökenleri henüz bilimsel olarak incelenmemistir). Bazi mahallerin adlari, o mahallede oturan saygin aile ile anlamakta veya yeni olusan mahallelerde genel yapiya göre isim almaktadir. Örnegin bizim mahalleye ’’Iremeze’’ denildigi gibi.Simdi Cami Mahallesi denilmektedir. Diger bir örnek ’’Kayabasi Mahallesi’’ ‘’’Yukari Mahalle’’ gibi.
Mevkilerin eski isimlerinin yerine yeni isimler konmustur.Çoçlar, Çagavur gibi. Köprübasi Degirmen Kapi gibi. Mahalleleri de sunlardir; Cami, Kayabasi, Ziyaret, Cinler, Satirlar,Kartallar,Yesilce.
(Bu Bilgiler Mülkiye Basmüfettisi Muhittin ALIZ tarafindan hazirlanan dergi kaynagindan alinmistir....)
YÖREMİZİN YEMEKLERİ VE TATLILARI
